بررسی انرژتیک ارتباط نوسان اطلس شمالی (NAO) و گردش بزرگ‌مقیاس وردسپهر در جنوب غرب آسیا

تغییر انرژی جنبشی پیچکی با زمان متأثر از چندین عامل واداشت نظیر همگرایی شار آزمین‌گرد، همگرایی شار کل انرژی، تبدیل کژفشاری و تبدیل فشاروردی است. در این تحقیق با استفاده از داده‌های بازتحلیل NCEP/NCAR توزیع میانگین همادی این عوامل واداشت همراه با تولید انرژی پتانسیل در دسترس پیچکی در ماه‌های بحرانی مثبت و منفی نوسان اطلس شمالی (NAO) در ناحیة مدیترانه و خاورمیانه بررسی شده ‌است. ازآنجاکه در میانگین‌گیری زمانی جملات واداشت، بخشی از مقادیر مثبت و منفی با یکدیگر خنثی می‌شوند، علاوه بر میانگین‌گیری کلی، به طور جداگانه میانگین مقادیر مثبت و منفی این جملات نیز محاسبه و تفسیر شده است. نتایج نشان می‌دهد که میانگین انرژی جنبشی پیچکی در ناحیه‌ی مدیترانه در دو فاز NAO تفاوت چندانی ندارد، ولی با حرکت به سمت شرق، مقدار آن در فاز مثبت زیادتر می‌شود. همچنین بزرگی همة جملات محاسبه شده در فاز مثبت در این ناحیه، بیشتر از فاز منفی است. جملة تبدیل کژفشاری در عرض‌های بالاتر دارای مقادیر بیشتری است ولی در نواحی جنب حاره‌ای، جملة تبدیل فشاروردی چیره است. بیشینة مقادیر این جمله در شمال محور جت جنب حاره به صورت دو سلول مجزا در غرب ایران و مرکز مدیترانه قرار گرفته و کمینة آن در جنوب محور جت و روی دریای سرخ دیده می‌شود، به‌گونه‌ای‌که بزرگی همة این مراکز در فاز مثبت بزرگ‌تر از فاز منفی است. بردار شار انرژی نشان‌دهندة انتقال انرژی از غرب اقیانوس اطلس و شمال اروپا به ناحیة مدیترانه است که در فاز مثبت مقدار آن کمتر است. در مرکز دریای مدیترانه، ناحیة واگرای انرژی دیده می‌شود و مقدار آن در فاز مثبت به مراتب بزرگ‌تر از فاز منفی است. وجود ناحیة واگرایی در این ناحیه نشانگر وجود یک منبع قوی انرژی جنبشی پیچکی در این ناحیه است. جهت بردارهای شار آزمین‌گرد نیز نشانگر انتقال انرژی از این ناحیه به سمت جنوب شرق است، به‌طوری‌که در فاز مثبت یک ناحیة همگرا روی دریای سرخ و شمال شرق افریقا به روشنی دیده می‌شود. بزرگی این ناحیة همگرا در فاز مثبت بیش از فاز منفی است و می‌تواند دلیل تشدید جت جنب حاره در فاز مثبت باشد. همچنین از الگوی جملة تولید کژفشاری چنین بر می‌آید که ارتباط منطقة چرخندزای مدیترانه با مسیر توفان اطلس در فاز مثبت NAO ضعیف‌تر است.